+12 °С
Ямғыр
Бөтә яңылыҡтар
ЙӘМҒИӘТ
22 Сентябрь 2020, 13:49
Нуҡай буйы ер-һыу атамалары
Нуҡай ауылына 1795 йылда нигеҙ һалынған. Ул ваҡытта унда 15 кенә йорт булған. Ауыл эргәһендә 7 йорттан торған утар ҙа булған. 10-сы ревизия ваҡытында ( 1858-1859) ауылда 100 йорт иҫәпләнгән, халҡының һаны 542 кешегә еткән. 1920 йылда иһә йорттар һаны 150-гә етеп, халҡы 797 кеше иҫәпләнгән. Нуҡай ауылының исеме 64 йәшлек йорт старшинаһы Ҡотлоюл Нуҡаев исеменән алынған. Ул тәүге күсенеп килеүсе кеше була.( Ә. З. Әсфәндиәров Башҡорт республикаһы ауылдары тарихы, Өфө-1991 й.)Аҡташ йылғаһы Был йылғаның башланған ерендә ап-аҡ таштар ята, шуға ла уны Аҡташ йылғаһы тип атағандар.Арба йылғаһыБыл йылға гел юл буйлап килә. Ул юлда элек башлыса арба менән йөрөгәндәр, шуға күрә йылғаны ла Арба йылғаһы тигәндәр.Күперле йылғаһыЙылғаның тирә-яғы үтә алмаҫлыҡ батҡаҡ булған. Юлды еңеләйтеү өсөн уның аша ағас күпер һалғандар. Шунан бирле уны Күперле тип йөрөтә башлағандар.ДАУАМЫ - САЙТТА.
Нуҡай ауылына 1795 йылда нигеҙ һалынған. Ул ваҡытта унда 15 кенә йорт булған. Ауыл эргәһендә 7 йорттан торған утар ҙа булған. 10-сы ревизия ваҡытында ( 1858-1859) ауылда 100 йорт иҫәпләнгән, халҡының һаны 542 кешегә еткән. 1920 йылда иһә йорттар һаны 150-гә етеп, халҡы 797 кеше иҫәпләнгән.
Нуҡай ауылының исеме 64 йәшлек йорт старшинаһы Ҡотлоюл Нуҡаев исеменән алынған. Ул тәүге күсенеп килеүсе кеше була.
( Ә. З. Әсфәндиәров Башҡорт республикаһы ауылдары тарихы, Өфө-1991 й.)
Аҡташ йылғаһы
Был йылғаның башланған ерендә ап-аҡ таштар ята, шуға ла уны Аҡташ йылғаһы тип атағандар.
Арба йылғаһы
Был йылға гел юл буйлап килә. Ул юлда элек башлыса арба менән йөрөгәндәр, шуға күрә йылғаны ла Арба йылғаһы тигәндәр.
Күперле йылғаһы
Йылғаның тирә-яғы үтә алмаҫлыҡ батҡаҡ булған. Юлды еңеләйтеү өсөн уның аша ағас күпер һалғандар. Шунан бирле уны Күперле тип йөрөтә башлағандар.
Рамаҙан тауы
Борон Рамаҙан исемле кеше һунарға сыҡҡан булған. Төлкө тотам тип йөрөгәндә ҡар менән ҡуша шыуып төшөп китеп һәләк. Шул ваҡиғанан һуң был тауҙы уның исеме менән йөрөтә башлағандар.
Икенсе вариант:
Аслыҡ ваҡытында Рамаҙан исемле кеше йыуаға бара, тау һыртлап йөрөп ятҡанда иремәй ятҡан ҡарҙан шыуып төшөп китеп, һәләк була.
(Нәбиулла ағай Мырҙабулатов һөйләне)
Ташморон
Был тауҙың морон шикелле сығып торған ташы бар, шуға Ташморон тигәндәр.
Ҡыҙҙар тауы
Элек ҡыҙҙар был тауға “Ҡарға бутҡаһына” сығыр булған.
Ҡаҙаҡтар кисеүе
1945 йылдан һуң, һуғыш тамамланғас, был төбәккә ҡаҙаҡтар күсеп килеп ултырған. Улар шул яланда землянкалар ҡаҙып йәшәгән. Аҙаҡ был кисеүҙе ҡаҙаҡтар кисеүе тип йөрөткәндәр.
Сейәлетау
Унда борондан сейәлек булған. Сейә лә ишелеп уңған.
Сусаҡтау
Сусаҡтауҙың суҡайып торған ере бар осонда.
Ҡауын-ҡарбузлы ере
Элек был ерҙә ҡауын-ҡарбуз сәскәндәр.
Һәүрә әбей ере
Һәүрә исемле әбей был ерҙә бесән сапҡан. Үҙенең иптәшен алып килеп, бәләкәй тауға менеп йырлар булған. Был ваҡиға бынан 200 йыл самаһы элек булған. Шул тауҙы хәҙерге көндә Һәүрә әбей ере тиҙәр.
Айыуҡасҡан уяҙы
Бер һунарсы мылтыҡһыҙ ғына урманда йөрөгәндә ҡаршыһына ҡапыл айыу килеп сыҡҡан. Айыу һунарсыны күреп, өркөп ҡасып киткән. Һунарсы был хәлде ҡайтып ауылдаштарына ла һөйләгән. Шунан халыҡ ул ергә Айыуҡасҡан тигән исем биргән.
Туҡмаҡ тауы
Был тауҙың осонда –ҡая башында туҡмаҡҡа оҡшаған бер таш булған. Атама ла шунан килә.
Ҡаратау
Элек был тауҙарҙа бер нәмә лә үҫмәгән. Бынан 200 йыл самаһы элек ҡара селек үҫә башлаған. Элек иһә тау ҡап-ҡара булып ятҡан.
Ҡойма (ҡ) тау
Был тауҙың аҫтында йылға булған. Элек шунан бер юлаусы үтеп барышлай хәйер һорашҡан. Уға хәйер итеп он биргәндәр. Ул шул ондан ултырып ҡоймаҡ бешергән. Шунан алып был йылғаны Ҡойма(ҡ) йылғаһы, тауҙы Ҡойма(ҡ)тау тип йөрөтә башлағандар. (Хәлитова Гөлсаҙа инәйҙән яҙып алынды, 71 йәш).
Оҙонғорлау тауы
Оҙон тау булғанға күрә шул исемде биргәндәр.
Турайғыр
Элек тәрән һыу булған. Ҡара айғыр шунда һикергән һәм батып үлгән.
Детдом һырты
Бесәнлек. Элек бында детдом (балалар йорто) булған. Шунан күсерелгән.
Оҙонуй
Оҙон уяҙлы ер. Атама исеме лә шунан килә.
Яңғыҙ ҡарама йылғаһы
Йылға буйында яңғыҙ йыуан бер ҡарама үҫкән.
Ярыҡтау
Яҙғы һыу ерҙе йырып аҡҡан. Тау шунлыҡтан ярылып ятҡан һымаҡ күренә. Шуға ла был тауҙы Ярыҡтау тигәндәр.
Шәре йылғаһы
Көрөн туғайға төшөп, таралып, шәре барлыҡҡа килә. Шуға ла шәре йылғаһы тип атағандар.
Айғыр осҡан ҡая
Ҡаҙаҡтар өйөр айғырын бейек ҡая таш эргәһенә ҡамап, тотмаҡсы була. Ләки ул тоттормай, ташлы ҡаянан ҡолап төшөп һәләк була.
Күтерле йылғаһы
Йылға башланған урын, уның үрге өлөшө күтерле батҡаҡ, бысраҡ йомшаҡ урын.
Ташморон тауы
Мороно йоҡа таштарҙан тора. Уны эзбиз яндырып шартлатып бөткәндәр.
Тирмә һөйрәткән тауы
Уяҙҙан ярма ярҙырыу өсөн тирмән һөйрәтеп алып килгәндәр (Булатов Сәғиҙулла Рәхмәтулла улынан яҙып алынды, уҡытыусы-пенсионер).
Читайте нас:
© 2015-2024 Башҡортостан Республикаһы Күгәрсен районы "Мораҙым" ижтимағи-сәйәси гәзитенең рәсми сайты. Ойоштороусылары: Башҡортостан Республикаһының Матбуғат һәм киң мәғлүмәт саралары агентлығы, Башҡортостан Республикаһының "Башҡортостан Республикаһы" нәшриәт йорто дәүләт унитар предприятиеһы.
Элемтә, мәғлүмәт технологиялары һәм киң коммуникациялар өлкәһендә күҙәтеү буйынса федераль хеҙмәттең Башҡортостан Республикаһы буйынса идаралығында теркәлде. 2015 йылдың 12 авгусында бирелгән ПИ ТУ 02-01395-се һанлы теркәү тураһындағы таныҡлыҡ. Директор (баш мөхәррир) Ладыженко А.Ғ., "Мораҙым" гәзите мөхәррире вазифаһын башҡарыусы Р.И.Исҡужина.
Илгә - именлек, йортоңа - ҡот!
Телефон
8 (34789) 2-19-24
Электрон почта
Адресы
Республика Башкортостан, Кугарчинский район, с.Мраково, ул.Ленина, 49
Реклама хеҙмәте
8 (34789) 2-11-85; Электронная почта: [email protected]
Хеҙмәттәшлек
8 (34789) 2-11-85; Электронная почта: [email protected]
Кадрҙар бүлеге
8 (34789) 2-11-77